Hamile kişinin vücudunda hormonal değişikliklere bağlı olarak ister istemez üriner sistemde de birtakım değişiklikler yaşandığını belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bunların başında glomerüler filtrasyon suratındaki artış (böbreklerin idrar üretme kapasitesindeki yükselme) ve hormonal değişikliğe bağlı olarak üriner sistemi oluşturan düz kaslarda gevşemeye yönelik bir değişim meydana geliyor.” dedi.
Fetüs büyüdükçe fetüsün yaptığı pelvisteki bası, mesane ve üreterlerin fizyolojisini etkilediğine vurgu yapan Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Hamilelikte bunlara bağlı olarak birtakım ürolojik hastalıkları artmış olarak görüyoruz. Bunların başında da idrar yolu enfeksiyonu geliyor. Ayrıyeten fetüs tarafından engellenen böbrek ya da böbrekler idrarı mesaneye iletemediği için hidronefroz ismi verilen böbreklerde şişme
ortaya çıkabiliyor. Ek olarak idrar tutmada sorunlar yaşanabiliyor. İşeme sıklaşmasında hem artan idrar ölçüsü hem de mesanenin genişleyecek yerinin azalması rol oynayabiliyor. İdrar sıklaşıyor zira mesanenin genişleyecek yeri azalıyor. Fetüs büyüdükçe mesaneyi öne yanlışsız itiyor. Böylelikle mesanenin arası daralıyor.” açıklamasında bulundu.
Çocukluk çağlarında idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olan bayanlar hamilelik sırasında daha sık idrar yolu enfeksiyonu yaşıyorlar Hamilelik sırasında saptanan her türlü idrar yolu enfeksiyonunun semptomatik olmasa dahi kesinlikle tedavi edilmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Tufan Tarcan, “İdrar yolu enfeksiyonu gebede tedavi edilmez ise daha önemli sorunlara sebep olabilir. Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu takibi çok kıymetli.” dedi. Çocukluk çağında idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve tekrarlayan bayanlarda hamilelik sırasında ürolojik yakınmaların daha sık görüldüğünü söz eden Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bir gebe bayanın özgeçmişinde idrar yolu enfeksiyonu varsa, hamilelikte artan idrar yolu enfeksiyonuna bilhassa dikkat etmesi gerekiyor.” diye konuştu.
Böbreklerdeki şişmenin çoğunlukla fetüsün üreter üzerine yaptığı bası nedeniyle ortaya çıktığını söyleyen Prof. Dr. Tufan Tarcan şöyle devam etti: “İdrar kaçırma sorunu çoğunlukla hamilelik sonunda bizatihi kayboluyor. Bazen böbreğin önünün tıkanması böbrekte ağrıya yahut böbrekte ileri derecede hidronefroz yani böbrek büyümesine yol açabiliyor. Hatta bazen idrar yolu enfeksiyonuyla birleşerek böbrek iltihabına da sebep olabiliyor. Bu türlü tablolarda böbreğin ürettiği
idrarın rahatlıkla atılabilmesi için üreter stenti ismi verilen bir çeşit kateteri endoskopik olarak üriner sisteme yerleştiriyoruz. Bu stent bir ucu böbrekte bir ucu mesanede olan yaklaşık 26 ila 30 cm. boyutta silikondan yapılmış bir materyal. Beden dışından görülmüyor. Hamilelik sonlandıktan sonra da bu stenti çekiyoruz. Böylelikle bu üreter kateteri hamilelik boyunca böbreğin ürettiği idrarı daha kolay ya da sıkıntısız mesaneye iletebilmesini sağlıyor. Bu böbrekteki genişleme daha çok sağ tarafta oluyor. Çocuğun konumuyla ilgili bir durum bu. Seyrekte olsa sol tarafta da gözükebiliyor.”
Hamilelikte daha değerli bir sorunun da taş hastalığı olduğunu söz eden Prof. Dr. Tufan Tarcan şöyle konuştu: “Böyle bir tabloda tanısal araçların ve testlerin kullanılmasında çok dikkatli oluyoruz. Zira bilindiği üzere taş hastalığının teşhisinde radyolojik sistemler kullanılıyor. Bilgisayarlı tomografi taş teşhisinde çok kıymetli bir silah lakin hamilelik sırasında çocuğun radyasyondan etkilenmemesi hedefiyle kullanmak istemiyoruz. Münasebetiyle ultrasonografi üzere radyasyonsuz gebeye ve bebeğe ziyan vermeyen radyolojik sistemlerle mümkün olduğu kadar ilerliyoruz. Taş tanısı konulduğunda çok mecburî kalmadıkça örneğin böbrekte ileri derece bir sorun yaratan bir tablo oluşturmadıysa taşların tedavisinde de konzervatif gitmeye çalışıyoruz. Taş böbreğin önünü tıkıyorsa ya da hastada önemli taş ağrısına yol açıyorsa elbette bu taşa bir şey yapmak gerekiyor. Taşı bedende bırakarak taşın kenarından ilerletilen üreter kateteri ile taşı by-pass etmek ve böylelikle hem ağrıları geçirmek hem de böbreği korumak hamilelik sonlanana kadar inançlı bir yol oluyor. Çok seçilmiş hadiselerde taşa yönelik cerrahi tedavide yapılabiliyor.”
Hamilelikte idrar sıklığının arttığını ve çocuğun basısına bağlı olarak pelvik taban üzerinde de gevşemeler görülebildiğini söz eden Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Pelvik organ prolapsusu ve gerilim tipi idrar kaçırma durumlarını hamilelikte ve hamilelik sonrasında daha sık görüyoruz. Bunlardan korunmak için hastalarımıza tavsiyelerimizin başında çok kilo almamaları geliyor. Zira ne kadar kilo
alırsa o kadar karın içi basıncı artıyor. Bu da pelvik taban üzerine ziyanlı tesir gösteriyor. Münasebetiyle idrar kaçırma ve pelvik organ prolapsusu komplikasyonlarından mümkün olduğu kadar uzaklaşmak için hamilelikte kiloya dikkat edilmeli.” dedi. Hamilelik sırasında bilhassa idrar kaçırmaya yatkın olduğunu düşündükleri bayanlara Kegel idmanlarını kesinlikle önerdiklerini belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Bunlar pelvik tabanı çalıştıran idmanlar. Böylelikle pelvik taban kuvvetini artırmayı hedefliyoruz. Hamilelik sırasında görülen idrar kaçırmaların bir kısmı süreksiz oluyor ve hamilelik ortadan kaybolduktan sonra ortadan kalkabiliyor. Lakin bir kısmı da kalıcı olabiliyor.” açıklamasında bulundu.
Hamilelere mesane pedini öneriyoruz
Hamilelik devrinde süreksiz idrar kaçırmalarda mesane için özel tasarlanan hijyenik pedlerin çok kıymetli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Tufan Tarcan kelamlarını şöyle tamamladı: “Özellikle minimal idrar kaçıran hastalarda mesane pedlerini kullanıyoruz. Çok etkin mesanenin tedavisinde kullandığımız ilaçları hamilelikte kullanamıyoruz. Hamilelikte bu ilaçlar kesildiğinde karşımıza bazen daha artmış
aşırı faal mesane tablosu çıkabiliyor. Bazen de hamilelikte değişen hormonal durum resen çok etkin mesaneyi baskılayabiliyor. Gerilim tipi idrar kaçıranlarda ise hamilelikte rastgele bir cerrahi tedavi kelam konusu değil. Onun yerine tekrar Kegel idmanlarını önemsiyoruz. Bu tip idrar kaçırmalara tedbir olarak da tekrar hijyenik mesane pedlerini öneriyoruz. Üstte belirtildiği üzere şayet hastanın daha evvel bu türlü bir idrar kaçırması yoksa aslında hamilelik sonrası bizatihi kaybolabiliyor.”
