Dünyaya gözlerimizi açtığımız birinci andan itibaren gereksinimimiz olan en temel duygu
güven duygusudur. Ömrün birinci iki yılında anne ile çocuk ortasında kurulan bağ onun gelecek yıllarının sağlıklı olması için atılan en kıymetli temeldir. Bağlanma; bebek ve birincil bakım veren ortasında gelişen, bir tarafın ya da iki tarafın da yakınlık aradığı, gerilim ve ayrılık durumlarında kendini daha çok gösteren duygusal bağdır.
Her anne-baba ve bebek ortasında bir bağlanma oluştuğunu tabir eden Özel Eğitim
Öğretmeni ve Psikolog Mine Ağır, “Bebekler, daha çok vakit geçirdiği kişi ile değil,
ihtiyaçlarını karşılayan kişi ile ortasında sağlıklı bir bağ geliştirir. Bağlanma her ne
kadar 0-2 yaşları ortasında gerçekleşse de çocuğun hayatı boyunca tesirleri sürer.”
dedi.
Beslenme, Güvenlik ve Sevgi…
Bağlanma tipi, anne-bebek bağlanması, bebeğin gereksinimlerinin karşılanıp karşılanmaması ve nasıl karşılandığı ile ilgili değişebileceğine değinen Özel Eğitim Öğretmeni ve Psikolog Mine Ağır, şunları söyledi: “Bir bebeğin en temel gereksinimleri beslenme, güvenlik ve sevgidir. Bağlanmanın en değerli ögesi, bebeğin
ihtiyaçlarının bakım veren tarafından anlaşılması ve uygun biçimde karşılanmasıdır.
Yeni doğan bir bebeğin sağlıklı bir gelişim göstermesi için fizikî ve duygusal
ihtiyaçları karşılanmalıdır. Bu gereksinimlerin karşılanması sağlıklı bir inançlı bağlanma oluşmasına katkı sağlar.
Bağlanma tipi ve anne-baba ile bağ çocuğun başka beşerlerle olan bağlarını, toplumsal yaşantısını, benlik algısını ve dünyaya bakışını şekillendirmede kıymetli rol oynar. Bebeğin kurduğu bağ ilerdeki toplumsal, duygusal ve zihinsel gelişimini dayanaklar ve yetişkin bir birey olduğunda kuracağı bağlantıları, dünyayı güvenli bir yer veya inançsız bir yer olarak görüşünü, benlik algısını ve kişiliğini tesirler.” biçiminde konuştu.
Güvenli Bağlanma Neden Değerli?
Güvenli bağlanmanın ehemmiyeti hakkında konuşan Psikolog Mine Ağır, “Anne-baba ile
arasında inançlı bir bağlanma olan çocuklar, annenin-babanın her vakit yanında
olduğunu ve gereksinimlerine karşılık vereceğini, ulaşılabilir olduğunu bilir. Anne-baba
yanındayken rahattır, etrafı rahatça keşfeder. İnançlı bir bağlanma olan çocuklar,
annenin-babanın yokluğunda reaksiyon gösterir fakat geri döndüğünde sakinleşirler.
Ebeveyninden ben buradayım, seni duyuyorum, seni anlıyorum, sana değer
veriyorum bildirilerini alan, anlaşıldığını, bedelli olduğunu, kabul edildiğini
hisseden ve böylelikle inançlı bağlanan çocuğun hem kendine ve hem de etrafına inancı olumlu istikamette desteklenecektir. Bu iletileri iletebilmenin en temel yolu dünyaya geldiği andan hatta anne karnındaki devirden itibaren onun olumlu ve olumsuz tüm duygusal sinyallerini anlamak, hisleriyle irtibat kurmak, ona anlaşıldığını hissettirmek, hislerini yargılamadan, küçümsemeden yahut göz gerisi etmeden olduğu üzere kabul ederek gereksinimine karşılık vermekten geçer.
Güvenli bağlanan çocuklar, zorluklar karşısında ‘ben başa çıkabilirim’ inancına
sahiptirler ve özgüvenleri daha yüksektir. İnançlı bağlanan çocuklar ayrıca
sezgilerini kullanarak çevresini yönetmekte daha başarılı olurlar.” dedi.
Güvensiz Bağlanma Risk Oluşturuyor
Güvensiz bağlanan çocukların etraflarına karşı çok daha az merak duyduklarını ve
çekingen haller sergileyebildiklerini belirten Ağır, “Pek çok çalışma, erken çocukluk devrindeki inançlı bağlanan çocukların ileriki yıllarda toplumsal bağlantılarında daha uzman olduklarını, inançlı bağlanan çocukların inançsız bağlanan akranlarına nazaran daha kolay ahenk sağladıklarını da göstermektedir.
Araştırmalar inançlı bağlanan çocukların ilkokul yıllarında arkadaşları ortasında daha çok kabul edildiklerini ve daha fazla arkadaşlarının olduğunu da ortaya koyar. Bu çocukların ders notlarının daha yüksek olduğu, amaç odaklı ve işbirlikçi olmaya daha yatkın oldukları tespit edilmiştir. İnançsız bağlanan çocuklar, akademik süreçlerde daha çok zorlanmışlardır. İnançsız bağlanım, olumsuz hislerin ve ruh sıhhati için de bir risk faktörüdür.” Tabir etti.
Güvenli Bağlanmayı Desteklemek için Neler Yapabilir?
‘Güvenli bağlanma nasıl destelenir’ konusuna da değinen Ağır, yapılacakları şöyle
sıraladı:
• Doğduğu andan itibaren bebek ile bağlantı kurarken gözlerinin içine bakmak, bebek ile anne-baba ortasındaki bağı kuvvetlendirir.
•Özellikle hayatın birinci devirlerinde, bebeklerin hayatında sabit bakım veren kişiler,
sabit figürler olmalıdır.
• Çocukların hayatlarındaki öbür bakım verenlerin (bakıcıların vb.) sık sık değişmesi inançlı bağlanma ilgisini kurulmasını olumsuz istikamette tesirler.
• Bebekleri, küçük çocukları ayrılıklara hazırlamak değerlidir. Örneğin; işe giderken
bebekle konuşup onu ayrılığa hazırlamak için, ”Ben şimdi işe gidiyorum sana anneanne ben yokken çok uygun bakacak. ”Akşam olunca konuta geleceğim yine
buluşacağız” diyebilirsiniz. Meskenden çıkarken çocuğa görünmeden çıkmak, kaçmak, çocuğun size olan itimadını zedeler, güvensizlik hislerini pekiştirir ve ayrılığa yansılarını artırır. Bu sebeple kesinlikle çocuğa veda edilmelidir. Gideceğini bebeğe aşikâr etmek, vedalaşıp tekrar geri geleceğini belirterek meskenden ayrılmak çocuğun kendini terk edilmiş hissetmesinin önüne geçer ve inançta hissetmesine yardımcı olur. Vedalaşmadan meskenden çıkmak baş edilmesi daha sıkıntı olumsuz sonuçlara yol açar.
• Birinci bakım verenlerin anneler olmasına karşın bebekler birinci periyotlardan itibaren
babalarına karşı da bağlanma geliştirirler. Babaların, bebeğin hayatındaki rolü çok pahalıdır. Ne kadar zaman geçirdikleri, oyun oynamaları etkileşimde bulunmaları pahalıdır.
• Bebekle fizikî temas kurmak, inançlı bağlanma için çok kıymetlidir. Bebek ile
oynanan gıdıklama, “ceeee” oyunları, el-ayak masajları inançlı bağlanmayı
güçlendirir.
• Bebeğin hislerine uygun formda karşılık vermeli ve bebek için ulaşılabilir
olunmalıdır. Bebek korktuğunda, üzüldüğünde olduğu üzere, olumlu duygular
yaşadığında da anne-babasının yanında olabileceğini bilmesi gerekir.
• Bebekle ya da erken periyotta olan çocukla işe giderken, dışarı çıkarken vs. bir
süre farklı kaldıktan sonra tekrar bir ortaya gelindiğinde bebeğin ne kadar müddet anne-
baba ile vakit geçirmeye gereksinimi olduğunu güzel gözlemlemek, ne için dışarda olduğunu tekrar açıklayarak tamamlayıp döndüğünü söylemek, bebeğe muhtaçlığı olan bu süreyi evvel kesinlikle vermek, verdikten sonra öbür işler ile meşgul olmak, bebeğin farklı kaldıktan sonra da anne-babaya ulaşabileceği ve duygusal gereksinimlerini karşılayabilecek vaktin ona tanınacağını öğrenmesine ve kendini inançta hissetmesine yardımcı olur.
