Kısa mühletlerle bile olsa çocuklarının gelişim seviyelerine uygun, faal ve hayal gücüne dayalı oyunlar oynayan, vakti onların marifetlerini geliştirmek için kıymetlendiren babaların çocuklarıyla kaliteli vakit geçirdiklerini söyleyen Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Doç. Dr. Ali Cihan Tufan, “Bu babaların çocukları, ruhsal ve toplumsal açıdan daha sağlıklı gelişim gösteriyorlar. Babalarıyla bağlantısı yetersiz yahut sıkıntılı olan çocuklar ise uzun devirde özgüven sorunu yaşayabiliyor ve akranları tarafından dışlanabiliyorlar. Ayrıyeten akademik muvaffakiyetleri da düşebiliyor” diyor.
Peki, sağlıklı baba çocuk bağlantısı, çocuğun geleceğini nasıl etkiliyor? Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Ali Cihan Tufan baba faktörünün çocukların ruhsal, zihinsel ve kişilik gelişimi üzerindeki 6 kritik rolünü şöyle anlatıyor:
Sosyal hünerini geliştiriyor: Çocuk, annenin sevgisi ile bakımıyla sevilen ve bedel verilen bir varlık olduğunu, bunun yanı sıra kendisinin de etrafındakilerin ihtiyaçlarını karşılayabileceğini öğreniyor. Ayrıyeten erken periyot çocukluk çağında ve bebeklik periyodunda zihninde anne ile kendisini bir tutabiliyor, öteki bireylerin varlığını ise lakin baba figürünü fark etmeyle kabulleniyor. Anne ve çocuk dışında babanın varlığı, çocuğun sevgiyi ve sahip olduklarını paylaşabilmesinde, karşılaştığı toplumsal meselelere tahlil getirebilmeyi öğrenmesinde tesirli oluyor. Bu üçlü bağlantıda; sahip olduklarını paylaşma, isteklerini erteleyebilme, muhtaçlıklarını tabir edebilme, hisleri tanıma ve tabir etme hünerlerinin temeli atılıyor.
Cinsel kimlikte anahtar rol üstleniyor: Hem erkek, hem kız çocuklarının cinsel gelişimleri babaların varlığından etkileniyor. Erkek çocuklar 3 yaş civarında annenin sevgisi için babalarıyla rekabete girebiliyorlar. Tahlil olarak babalarıyla özdeşleşebiliyorlar. Bu özdeşim, babanın gözlük ve gibisi eşyalarını kullanma, boya ile kendisine bıyık/sakal çizme üzere davranışlarla dışa vurulabiliyor. Babanın bu davranışların olağan olduğunu kabullenmesi ve çocuğun öfke ile rekabet hislerini söz edebilmesini kolaylaştırması, sağlıklı bir baba-çocuk alakasının kurulmasında ve çocuğun cinsel gelişiminde yararlı olabiliyor. Erkek çocukların rekabet ve özdeşimle ilgili davranışlarına katı bir formda yaklaşmak, marifet ile yetilerini aşağılamak ise bu gelişim basamağında sorun yaratabiliyor ve cinsel kimlik ile rolleri olumsuz etkileyebiliyor.
Kız çocukları da 3 yaşından itibaren babalarına ilgi duymaya başlıyor, onlarla daha çok vakit geçirmek ve bağlantı kurmak istiyorlar. Kız çocuklarının babalarıyla kurdukları alaka ve bağlantı biçimi ileride karşı cinsle kuracakları münasebetin kalitesi ile biçimini etkileyebiliyor. Örneğin babalarıyla bağ ve bağlantısı kısıtlı olan, ihmal edildiklerini düşünen kız çocukları, muhtaçlık duydukları ilgi ile şefkati kendilerinden yaşlı ve olgun erkeklerde arayabiliyorlar. Ayrıyeten babalarıyla alaka ve bağlantıda sorun yaşayan kız çocukları ileride içe yönelim bozuklukları (depresyon, telaş ve benzeri) açısından risk altında olabiliyorlar.
Zeka gelişimine katkı sağlıyor: Babanın varlığı ile ilgisi, çocuğun etrafındaki fizikî ve toplumsal uyaranları zenginleştiriyor, bu sayede de zeka gelişimine katkıda bulunuyor. Yapılan araştırmalarda, annelerin çocuklarıyla daha çok sözel ve duygusal, babaların ise daha çok fizikî marifetlere dayalı oyunları tercih ettikleri saptanmış. Fizikî hünerlere dayalı oyunlar çocukların kas gelişiminde tesirli olmasının yanı sıra görsel- motor tertip, görsel dikkat ve tertip maharetlerinin gelişmesine katkıda bulunuyorlar. Babalarıyla daha çok vakit geçiren ve farklı maharetleri geliştiren oyunlar oynayan çocukların gelecekte daha yüksek akademik ve mesleksel muvaffakiyetler sağladıkları yeniden yapılan çalışmalarla gösterilmiş.
Özgüvenini artırıyor: Hem erkek, hem kız çocukları için baba, “dış dünyadaki problemleri çözen”, fizikî yapısından bağımsız olarak “güçlü” olarak algılanan ebeveyn oluyor. Çocuklar babalarının aile içi ve dışındaki problemlere yaklaşımını model alıyor ve özgüvenlerini geliştiriyorlar. Babaların çocuklarına karşılaşacakları meseleleri çözebilecekleriyle ilgili bildirileri da özgüven gelişimine katkıda bulunuyor.
Karakter oluşumunu belirliyor: Babaların disipline yönelik yaklaşımı çocuklarının kişilik gelişimini de etkileyebiliyor. Daima kısıtlayan, cezalandıran, kurallar ve yönergeler konusunda çocuklarının fikirlerine açık olmayan babaların çocukları ya babalarıyla çatışmaya giriyor ve isyankar bir kişilik örüntüsü geliştiriyor ya da kendi istek ile muhtaçlıklarını bastırarak boyun eğiyor, utangaç ve içe dönük bir kişiliğe sahip oluyorlar. Öbür yandan aile içi kural ve yönergeler hakkında çocukların geri bildirimini de dikkate alan, kural ile hudutları çocuğun yaşı ve gelişim seviyesine nazaran değiştirebilen babaların çocukları ise daha sağlıklı bir kişilik gelişimi gösteriyorlar.
Ruhsal sıkıntılara karşı güçlendiriyor: Sağlıklı bir ruhsal gelişim; paylaşabilme, isteklerini erteleyebilme, muhtaçlıklarını söz edebilme, hislerini tanıma ve tabir etme, cinsel kimliğini oluşturabilme ve bu kimlikle ilgili rolleri yerine getirebilme, bilişsel maharetleri karşılaştığı sıkıntıları çözmek için kullanabilme, karşılaştığı problemleri çözebileceğine yönelik kendine inanç duyma üzere hünerleri gerektiriyor. Bu hünerler, ileride gelişebilecek depresyon, dert ve gibisi ruhsal meselelere karşı da direnç sağlıyor. Münasebetiyle, çocukların ruhsal sıhhatinde babaların yahut baba yerine geçebilecek şahısların varlığı son derece kıymetli bir rol üstleniyor.
